اعلام هزینه سنگین سفر حج واجب در سال جاری از سوی دولت پاکستان خشم و ناامیدی مردم از عملکرد دولت کنونی را در پی داشته است. وزارت امور مذهبی پاکستان که مسئولیت حج و عمره را بر عهده دارد در واکنش به این انتقادهای گسترده، تورم جهانی و کاهش ارزش روپیه و در کنار آن بالا رفتن هزینه تسهیلات در عربستان را عامل اصلی افزایش هزینه حج در سال ۲۰۲۳ عنوان کرده است.
در پاکستان تعداد زیادی از افراد طبقات متوسط و فقیر، اغلب به منظور انجام فرایض مذهبی مانند حج و عمره به خارج از کشور از جمله عربستان سعودی و ایران سفر می کنند.
این افراد برای این سفر معنوی سال ها اندوخته خود را با سختی و مشقت زیادی جمع آوری می کنند اما در دو سه سال اخیر این قشر عظیم از جامعه پاکستان به دلیل کاهش ارزش پول ملی و تورم لجام گسیخته با چالش های زیادی مواجه هستند.
اکنون هزینه های حج در پاکستان درحدی است که اقشار ضعیف و متوسط دیگر توانایی پرداخت آن را ندارند.
در سال ۲۰۲۰، هزینه حج برای عازمین و داوطلبان از سوی دولت مرکزی پاکستان برای هر نفر حدود پانصد هزار روپیه (معادل تقریبی ۲۶۰۰ یورو) اعلام شده بود. این رقم در سال ۲۰۲۲ به هفتصد هزار روپیه(معادل تقریبی ۳۰۰۰ یورو) رسید اما امسال کمی بیشتر از یک میلیون و صد هزار روپیه (معادل تقریبی ۳۵۰۰ یورو) رسیده است رقمی که جمعیت عظیمی از این کشور را ناراحت و مایوس کرده است.
از سوی دیگر هر چند در سال ۲۰۲۳ میلادی عربستان سهمیه حج برای اتباع پاکستان را افزایش داده است اما تعداد درخواست‌کنندگان کمتر از تعداد اعلام شده بود به همین دلیل دولت پاکستان اعلام کرد که ثبت نام شدگان بدون قرعه کشی می توانند به سفر حج بروند و این در حالی بود که مردم در سال های گذشته پس از ثبت نام باید سال ها در نوبت می ماندند.
دولت همچنین سهمیه طرح کفالت را نیز افزایش داده است که از طریق آن پاکستانی‌های خارج از کشور یا بستگان آنها می‌توانند با پرداخت دلار به حج بروند، اما بر خلاف انتظار، افراد زیادی از این طرح استقبال نکردند.
کاهش درخواست ها نشان می دهد که اکثریت پاکستانی ها پس از افزایش هنگفت هزینه های حج، دیگر توانایی انجام این فریضه الهی را ندارند.
مفتی عبدالشکور وزیر امور مذهبی پاکستان علت افزایش هزینه حج تمتع را افزایش هزینه تسهیلات در عربستان سعودی به دلیل تورم جهانی عنوان کرد.
عمر بت سخنگوی وزارت امور مذهبی پاکستان نیز می گوید که ۳ هزینه عمده، سفر معنوی حج را گران می کند که ۲۰ درصد متعلق به هزینه بلیط رفت و برگشت است. هزینه دولتی در عربستان و از همه مهمتر هزینه مسکن و خورد و خوراک و حمل و نقل برای مدت ۴۰ روز که همه این هزینه ها نسبت به سال های قبل در عربستان گرانتر شده است.
وی افزود: حدود نیمی از سهمیه ۱۷۹ هزار و ۲۱۰ حجاج پاکستانی در طرح دولتی و نیمی به تورگردانان خصوصی داده شده است. حدود ۸۰۰ شرکت خصوصی وجود دارد که در وزارت امور مذهبی ثبت هستند.
یارانه حج
در گذشته، دولت پاکستان بخشی از هزینه های حج را به صورت یارانه به دوش می‌کشید، اما سخنگوی وزارت امور مذهبی پاکستان می‌گوید که این بار به دلیل مشکلات مالی امکان پرداخت یارانه وجود ندارد.
زمانی که کمیته هماهنگی اقتصادی کشوراخیرا، طرح مقدمات حج ۲۰۲۳ را تصویب کرد، خبر رسید که محل سکونت زائرانی که در قالب طرح دولتی عازم حج می شوند از حرم شریف(کعبه مکرمه و مدینه منوره) دورتر خواهد بود، مسئولان وزارت امور مذهبی پاکستان هر چند این خبر را رد نکرده اند اما گفته اند که سعی می کنند تا محل سکونت زائران به ایستگاه های قطار مسافربری نزدیک باشد زیرا این بار از قطار برای حمل و نقل زائران استفاده خواهد شد.
چادرهای منا به چند دسته تقسیم می شوند؟
چادرهای سفیدی که دولت سعودی در منا برای مناسک حج ایجاد کرده است در چهار منطقه تقسیم می شوند:
منطقه A: این منطقه گرانترین و مجهزترین منطقه است. این به محل جمرات نزدیک است و چادرهای آن به کولر گازی مجهز هستند. در این منطقه غذای بوفه ای، سرویس بهداشتی اختصاصی، مبل تختخواب و غیره در محدوده واقعی منا بنا شده است ...
منطقه B: این منطقه در یک کیلومتری رمی جمرات یعنی کمی دورتر از محل پرتاب سنگ به شیطان قرار دارد. در چادرهای این منطقه نیز کولر گازی، غذاهای بوفه، مبل، تختخواب و غیره در محدوده قدیمی و اصلی منا قرار دارند. سرویس بهداشتی در این منطقه به صورت مشترک است.
منطقه C: در دو تا سه کیلومتری با رمی جمرات قرار گرفته است. این منطقه مجهیز به کولر گازی نیست و تعداد سرویس های بهداشتی کمتر و تعداد افراد بیشتر است.
منطقه D: این منطقه در حدود چهار تا پنج کیلومتر جمرات و در مزدلفه قرار دارد. وضعیت این منطقه شبیه به منطقه C است همه این چادرها در منا جدید و در خارج از محدوده اصلی منا قرار دارند.
لازم به ذکر است افرادی که از پاکستان به حج رسمی می روند معمولا در مناطق C و D بسر می برند.
سخنگوی وزارت امورمذهبی می گوید: طرح ۴۰ روز اقامت طبق دستورالعمل دولت عربستان تدوین شده است تا یکصد و هشتاد هزار زائر از پاکستان با توجه به ظرفیت آنجا بتوانند به صورت مرحله‌ای به آنجا برسند و به همین ترتیب به صورت مرحله‌ای به کشور خود بازگردند. یعنی رفت و آمد و مدت اقامت زائران طبق یک برنامه بسیار منظم و از پیش طراحی شده صورت می گیرد و هر نوع اختلال در آن می تواند بر روند مراسم حج خلل وارد کند.
عمر بت همچنین در پاسخ به این سوال که آیا دولت پاکستان می تواند پروازهای حج را به جای ۴۰ روز مثلا در ۱۰ روز برنامه ریزی کند تا زائران با هزینه کمتر مناسک حج را بجای آورده به کشور خود بازگرداند گفت: در ایام حج که میلیون ها زائر از سراسر جهان در مدت بسیار کمی تنها از طریق چند فرودگاه عربستان وارد این کشور می شوند بسیار مشکل است و مسئولان عربستانی از قبل برنامه های بسیار منظمی برای پرواز های بین المللی ترتیب داده اند که هر نوع جابجایی آن غیر ممکن است.
وی گفت: زائران پاکستانی توسط ناوگان شرکت های هواپیمایی ملی پاکستان و همچنین شرکت های هواپیمایی عربستان و شرکت های هواپیمایی خصوصی پاکستان مسئولیت جابجایی زائران و مسافران را برعهده دارند.
آیا کاهش زمان اقامت زائران در عربستان هزینه ها را کاهش می دهد؟
سخنگوی وزارت امور مذهبی پاکستان با بیان اینکه کوتاه شدن مدت زمان حج واجب برای زائران کاهش هزینه ها را باعث نخواهد شد گفت: طبق سیستم سفر حج، هر قدر مدت اقامت زائران در عربستان کمتر باشد هزینه ها نیز گرانتر خواهد بود.
از سوی دیگر مالک یک شرکت مسافرتی خصوصی که تسهیلات سفر حج را ارائه می‌کند نیز نظرات مشابهی را بیان کرد.
وی با بیان اینکه کاهش روزها باعث افزایش هزینه ها از جمله حمل و نقل هوایی و اقامت برای زائران می شود خاطرنشان کرد: البته زائر به یک شرط می تواند با اقامت زیاد در عربستان هزینه ها را کاهش دهد و آن در صورتی امکان دارد که ارزانترین پرواز ها و ارزاترین هتل ها را انتخاب کند اما به شرط اینکه مدت‌ها قبل از حج به عربستان سعودی برسد و آخرین نفری باشید که پس از اتمام مراسم حج خاک عربستان را ترک می کند.
وی افزود: کاهش مدت زمان اقامت در عربستان در دوران حج قیمت بلیط را بسیار افزایش می دهد، زیرا فشار بر خطوط هوایی وجود دارد که باعث گران شدن بلیط می شود. به عنوان مثال، اگر سه روز قبل از حج به عربستان سعودی بروید و سه روز بعد به پاکستان برگردید، آن بلیط را حداقل به قیمت چهار صد هزار روپیه دریافت خواهید کرد، در حالی که برعکس، اگر ۱۵ روز قبل از حج رفته و ده روز بعد برگردید قیمت بلیط به ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار روپیه کاهش می یابد.
صاحب شرکت مسافرتی خصوصی پاکستان در پاسخ به این سوال که اگر بلیط ارزان باشد، آیا افزایش مدت اقامت باعث افزایش هزینه اقامت و غذا نمی شود؟ گفت: در روزهای نزدیک به حج، قیمت هتل ها بسیار گران است، اما بعد و قبل از ایام حج، هتل ها و خودرو خوراک ارزان تر می شوند، بنابراین با توجه به مکانسیم بالا هر چه مدت زمان حج را بیشتر کنید، حج ارزان تر می شود.
وی خاطرنشان کرد: "پنج روز قبل از حج و پنج روز بعد از حج که مردم از سراسر جهان آنجا هستند، قیمت حمل و نقل، مسافرت هوایی و هتل ها به اوج خود می رسد و وقتی مردم پس از ادای مناسک حج شروع به بازگشت به کشورهای خود می کنند، قیمت ها به طور خودکار روند نزولی را طی می کند.
وی گفت: قیمت هتل و غذا در سه روز اول پایان حج پنج تا شش هزار ریال است که این قیمت در شش روز بعد از حج به دو هزار ریال کاهش می یابد.
اگر ارزش روپیه افزایش یابد هزینه حج برای زائران نیز کاهش می یابد
سخنگوی وزارت امور مذهبی پاکستان در پاسخ به این سوال که اگر نمی توان روزهای حضور درعربستان را کاهش داد، آیا راه دیگری برای کاهش هزینه ها وجود دارد؟ گفت: اگر ارزش روپیه واحد پول پاکستان افزایش پیدا کند، هزینه حج به طور خودکار کاهش می یابد، زیرا تمام هزینه های حج به جز خطوط هوایی، همان چیزی است که زائران باید در عربستان هزینه کنند.
آقای بت با ذکر مثالی می‌گوید: ریال امروز برابر با ۸۰ روپیه پاکستان است هزینه زائران حج خصوصی نیز برای اقامت ۴۰ روزه ۲۰ هزار ریال است که قیمت آن به واحد پول پاکستان یک میلیون ۶۰۰ هزار روپیه می شود. حالا اگر روپیه تقویت شود هزینه ها برای زائران پاکستان کاهش قابل توجهی خواهد داشت.
سخنگوی وزارت امور مذهبی همچنین با بیان اینکه عربستان نیز از تورم جهانی درامان نبوده است می گوید که جدا از تورم و گرانی در عربستان، بلیت هواپیما و مالیات نیز در این کشور افزایش یافته است با این حال ما با مسئولان بلند پایه عربستان در ارتباط هستیم و سعی می کنیم تا آنجایی که امکان دارد زائران پاکستانی که اکثرا از قشر فقیر و متوسط جامعه هستند با مساعدت مسئولان حکومتی در عربستان از تسهیلات مساعدتری برخوردار شوند.
وی در عین حال افزود: البته اگر زائران بتوانند از طریق خویشاوندان خود در خارج از کشور دلار تهیه کنند هزینه آنها کاهش قابل توجهی خواهد یافت.
آیا انتقال زائران از طریق کشتی های مسافربری امکان پذیر است؟
وی در پاسخ به سوال با توجه به اینکه قبلا زائران پاکستانی از طریق کشتی به عربستان سفر می کردند و مناسک حج را برجا می آوردند آیا دولت به فکر احیاء این گزینه بوده است یا نه؟ گفت: زمان حمل و نقل دریایی بسیار طولانی است و اگر زائران در زمان ۴۰ روز می توانند مناسک حج را به جای آورند از طریق کشتی سفر آنها می تواند به ۸۰ روز افزایش یابد.
وی با بیان اینکه پاکستان در حال حاضر سیستم حمل و نقل دریایی و مسافرتی ندارد، خاطرنشان کرد: برای این امر نیاز به کشتی های بزرگ مسافربری هست و گمان نمی کنم استفاده از کشتی های مسافربری به دلیل طولانی بودن مدت سفر، هزینه ها را کاهش دهد.
منبع:
نظر شما